مروری بر مهمترین رویدادهای سیاسی افغانستان در سال 1395

حکومت افغانستان پس از اختلافات و انتقادات زیاد در سال 1394، با انبوهی از دغدغه و دلهره سال 1395 را آغاز کرد. این سال با رویدادهای مختلف سیاسی و دفاعی همراه بود. از دید آگاهان دستاوردهای حکومت در این سال قابل ستایش است، اما انتقادهایی هم بر عملکردهای حکومت در این سال وجود دارد.
گفت‌وگوهای صلح
در آستانۀ برگزاری دور دوم گفت‌وگوهای صلح افغانستان با طالبان، امنیت ملی اعلام کرد که ملا عمر، رهبر پیشین گروه طالبان دو سال پیش فوت کرده و با افشای این خبر، روند این گفت‌وگوها به بن‌بست رسید. اما سال 1395 با پیش‌شرط‌های این گروه برای پیوستن به صلح آغاز شد.
به رسمیت‌شناختن دفتر سیاسی طالبان در قطر، حذف نام رهبران این گروه از فهرست سیاه سازمان ملل و حذف جوایز تعیین‌شده برای بازداشت یا از بین‌بردن آن‌ها، آزادی زندانیان طالبان و پایان‌دادن به «تبلیغات زهرآگین» علیه این گروه از جمله این پیش‌شرط‌ها بودند.


جنجال‌های صلح طالبان با حکومت سبب شد تا گروه هماهنگی چهارجانبه برای زمینه‌سازی گفت‌وگوهای صلح افغانستان، توافق کردند که زمان دقیق گفت‌وگوی مستقیم دولت افغانستان با طالبان را تعیین کنند. این سومین نشست چهارجانبه برای ترسیم نقشۀ راه صلح افغانستان بود که در اسلام‌آباد پاکستان برگزار شد، اما نتیجۀ مثبتی نداشت. در نهایت طالبان به تاریخ پنجم مارچ، اعلام کردند که نماینده‌یی برای پیش‌برد گفت‌وگوها با حکومت افغانستان نمی‌فرستند.
اما تلاش‌های حکومت برای صلح کاملاً هم بی‌نتیجه نماند. به تاریخ 29 سپتامبر اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان و گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی سرانجام توافق‌نامۀ صلح بین دو طرف را امضا کردند. مراسم امضای این توافق‌نامه در کابل برگزار شد، اما حکمتیار از جای نامعلومی پیام ویدیویی فرستاد.
تعهدات اصلی دولت به حزب اسلامی، شامل تلاش برای رفع تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه گلبدین حکمتیار و سایر رهبران حزب اسلامی، به رسمیت‌شناختن این حزب به عنوان یک سازمان سیاسی مطابق قانون و حق فعالیت سیاسی آن در تمام زمینه‌های سیاسی مانند شرکت در انتخابات بود که در آخرین مورد با تلاش‌های حکومت افغانستان، نام رهبر حزب اسلامی از فهرست سیاه سازمان ملل حذف شد.


اصلاحات انتخاباتی
اصلاحات در قوانین و کمیسیون‌های انتخاباتی یکی از مواد توافق‌نامۀ حکومت وحدت ملی افغانستان است که در سال ۲۰۱۴ و پس از ادعاهای تقلب‌ گسترده در انتخابات ریاست جمهوری با میانجی‌گری آمریکا میان محمداشرف غنی و عبدالله عبدالله امضا شد.
مدت کار پنج سالۀ پارلمان افغانستان در ماه جون سال ۲۰۱۵ به پایان رسید، اما به دلیل آماده‌نبودن دولت و کمیسیون‌های انتخاباتی برای برگزاری انتخابات، رییس جمهور مدت کار پارلمان را برای یک‌سال تمدید کرد که اکنون هم این پارلمان به کار خود ادامه می‌دهد.
با این حال پس از ماه‌ها تأخیر، این اصلاحات سال 1394 منجر به تشکیل کمیسیون ویژۀ اصلاح نظام انتخاباتی به ریاست شاه‌سلطان عاکفی شد. و در نهایت به تاریخ 2 قوس/آذر ام‌سال، رییس جمهور اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی را از میان ۲۱ تن برای هفت کرسی کمیسیون مستقل انتخابات و ۱۵ تن برای گزینش پنج کرسی کمیسیون رسیده‌گی به شکایات انتخاباتی تعیین کرد.
نجیب‌الله احمدزی، عبدالقادر قریشی، ملیحه حسن، وسیمه بادغیسی، معاذالله دولتی، رفیع‌الله بیدار و دکتر گلاجان عبدالبدیع صیاد اعضای کمیسیون مستقل انتخابات و غلام‌دستگیر هدایت، عبدالعزیز آریایی، حمیرا حقمل، عبدالبصیر فایز و علی‌رضا روحانی اعضای کمیسیون شکایات انتخاباتی اند.


دستاوردهای افغانستان؛ از بروکسل تا وارسا
در نشست 2016 بروکسل حدود 70 کشور و بیش از 20 سازمان بین‌المللی اشتراک داشتند و افغانستان توانست در این نشست حمایت مالی جامعۀ جهانی را به دست آورد.
بر بنیاد توافق این نشست، جامعۀ جهانی 15.2 میلیارد دالر را به افغانستان در چندین مرحله و در چندین بخش می‌پردازد. اما این کمک‌ها در بدل تعهداتی از سوی حکومت افغانستان پرداخته خواهد شد. در نشست بروکسل، ایالات متحدۀ آمریکا 700 میلیون دالر در بخش نظامی، بریتانیا حدود یک میلیارد دالر و پاکستان 500 میلیون دالر را تعهد کردند که تا سال 2020 به افغانستان کمک کنند، اما در این میان هند گفته است که نمی‌‌خواهد کمک‌هایش به کابل محدود به زمان باشد و علاقه دارد این همکاری‌ها و حمایت‌های مالی دوامدار باشند.
۸ و ۹ جوزا/خرداد نشست سران ۲۸ عضو ناتو و کشورهای همکار در وارسا/ورشو، پایتخت لهستان، برگزار شد. هدف این نشست تقویت قدرت بازدارنده‌گی و دفاعی این ائتلاف نظامی و هم‌چنان افزایش ثبات در خارج از مرزهای ناتو عنوان گردید.
سران ناتو در دومین روز نشست خود در وارسا توافق کردند تا شمار نیروهای این سازمان در افغانستان را تا سال ۲۰۱۷ در سطح کنونی نگه دارند و تا سال ۲۰۲۰ سالانه ۴.۵ میلیارد دالر به نیروهای امنیتی افغانستان کمک کنند. در حال حاضر ۱۳ هزار سرباز ناتو که بیشترشان آمریکایی اند، در چهارچوب مأموریت حمایت قاطع در افغانستان حضور دارند.


مأموریت رزمی ناتو در آخر ۲۰۱۴ پایان یافت، اما آمریکا در کنار حضور نیروهایش در مأموریت حمایت قاطع، شمار کوچک نیروهایش را برای مبارزه با «گروه‌های القاعده، داعش و شبکه‌های بین‌المللی تروریستی» در افغانستان نگه داشته است.
از سومین نشست مهم برای افغانستان می‌توان به ششمین نشست کشورهای قلب آسیاـروند استانبول در سال 1395 اشاره کرد. در این نشست رییس جمهور افغانستان، نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند و نماینده‌گان بیشتر از 40 کشور جهان حضور داشتند. گسترش مبارزه و همکاری مشترک در برابر تروریسم برای تأمین صلح و امنیت در افغانستان محور اصلی این نشست بود.
دواخان مینه‌پال، معاون سخنگوی رییس جمهور می‌گوید که افغانستان با دست پر از بروکسل، وارسا و دیگر نشست‌ها در سال 1395 برگشت. آقای مینه‌پال می‌افزاید که افغانستان توانست با موفقیت در این نشست کمک‌های میلیونی کشورهای دوست را جذب کند.
به گفتۀ معاون سخنگوی رییس جمهور، افغانستان در این سال توانست مناسباتش را با کشورها حفظ کند و به این ترتیب در دیپلماسی و برقراری روابط هم دست بلندی داشته است.
شکیب مستغنی، سخنگوی وزارت خارجه نیز دستاوردهای حکومت افغانستان را در سال 95 قابل ستایش می‌داند و می‌گوید، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای حکومت، جلب کمک‌ها و حمایت کشورها در کنفرانس‌های بین‌المللی است. به گفتۀ مستغنی، یکی از اهداف مهم حکومت، تبدیل‌شدن افغانستان به شاهراه ترانزیتی بود و حکومت اکنون به این هدف رسیده است.


شناسنامه‌های الکترونیکی و بحران هویت در افغانستان
موضوع درج واژۀ افغان در شناس‌نامه‌ها یکی از جنجالی‌ترین قضیه‌های حکومت افغانستان بوده است. بر اساس قانون ثبت احوال نفوس که به امضای رییس جمهور رسیده، روند توزیع شناس‌نامه باید دو سال پیش آغاز می‌شد. اما این روند تاکنون به دلایل گوناگون به تعویق افتاده است. مقام‌ها بارها مشکلات فنی را دلیل این تأخیر عنوان کرده بودند. اما مدیران برنامه می‌گویند، آن‌ها دو سال پیش از نگاه فنی آماده توزیع شناس‌نامه‌ها بودند.
اما خلاف انتظارها چند هفته پیش طرح تعدیل مادۀ ششم قانون ثبت احوال نفوس در پیوند به توزیع شناس‌نامه‌های الکترونیکی از سوی رییس جمهور در فرمانی توشیح شد. مادۀ ششم قانون ثبت احوال نفوس در بارۀ ثبت مشخصات افراد در شناس‌نامه‌های الکترونیکی است که در مادۀ تعدیل‎شده علاوه بر شناسه‌های فردی، کلمۀ افغان به عنوان ملیت و قومیت افراد نیز ذکر خواهد شد.
توشیح این طرح واکنش‌های تند شهروندان را در پی داشت و باشنده‌گان این عمل رییس جمهور را خلاف قانون و خواست مردم افغانستان عنوان کردند.
پس از جنجال‌ها بر سر درج یا عدم درج کلمه «افغان» به عنوان ملیت همۀ باشنده‌گان کشور در شناس‌نامه‌های الکترونیکی، مجلس نماینده‌گان در سال ۲۰۱۳ قانون شناس‌نامه‌های الکترونیکی را طوری تصویب کرد که در شناس‌نامه‌های جدید، واژۀ «افغان» و قومیت شهروندان ذکر نشود و در آن‌ها تنها «جمهوری اسلامی افغانستان» درج گردد. محمد اشرف غنی، رییس جمهور کشور نیز این قانون را در سال ۲۰۱۴ توشیح کرد، اما به دلایل نامعلوم برنامۀ آغاز توزیع این شناس‌نامه‌ها به تأخیر افتاد.


بازگشت قدرت‌مند عطامحمد نور به بازیِ قدرت
یکی از دیگر موضوعات مورد بحث در سال جاری ورود عطامحمد نور دور میز گفت‌وگو با ارگ بود. عطامحمد نور، والی بلخ و رییس اجرایی حزب جمعیت که یکی از حامیان اصلی عبدالله عبدالله در انتخابات بود به خاطر آن‌چه ناتوانی عبدالله عبدالله در چانه‌زنی با ارگ می‌خواند مستقیماً وارد کارزار گفت‌وگو با ارگ شد.
یک منبع موثق در این رابطه به سلام‌وطندار گفت، از مدت طولانی‌یی به این‌سو عبدالله عبدالله از چانه‌زنی با ارگ کنار گذاشته شد و در عوض، آقای نور رشتۀ تصمیم‌گیری را به دست گرفته و مذاکرات را با ارگ آغاز کرد. منبع افزوده بود که حزب جمعیت فهمیده که عبدالله عبدالله توان چانه‌زنی با ارگ را ندارد.
این جابه‌جایی مهره‌ها صرفاً در حد حرف نبود و والی بلخ چندین بار برای گفت‌وگو با تیم ارگ به کابل آمد و کشمکش‌ها میان نور و عبدالله رسماً تأیید شد. در آخرین مورد، عطامحمد نور روز گذشته (23 حوت/اسفند) از مردم برای حمایت از عبدالله عبدالله در انتخابات 1393 معذرت‌خواهی کرد.


معاون نخست رییس جمهور و جنجال بدرفتاری جنسی
اتهام بدرفتاری جنسی جنرال دوستم و تجاوز محافظانش به احمد ایشچی حدود چهار ماه پیش چنان جرقه‌یی زد که فقط چند روز بعد اتحادیۀ اروپا و کشورهای مختلف جهان خواستار بررسی این قضیه شدند و اسم او و معاون نخست رییس جمهور سرخط تمام اخبار رسانه‌های داخلی و خارجی شد.
این رویداد در جوزجان رخ داده بود و آقای ایشچی حدود 16 روز را در خانۀ دوستم و زندان امنیت ملی سپری کرد. پس از یک ماه جنرال عزم سفر به پایتخت را کرد و با ده‌ها تن از افراد مسلح و محافظانش پنج‌شنبه‌شب وارد کابل شد؛ ورود آقای دوستم امیدها به بررسی بهتر پروندۀ ایشچی را بیشتر کرد، اما هنوز سرنوشت این پرونده نامعلوم است.
در همان نخست سروصداها بر این بود که معاونیت نخست رییس جمهور از سوی عبدالرشید دوستم، این پرونده را تحت شعاع قرار می‌دهد و احتمالاً بررسی این پرونده کار به جایی نمی‌برد. اما فراخوانی محافظان معاون نخست رییس جمهور به نهادهای عدلی و قضایی برای بازرسی، قضیه را وارونه ثابت کرد. با این حال تاکنون جزییات تحقیقات این پرونده روشن نیست.
از سوم به هشتم
یکی از خبرهای خوش در سال 1395، پریدن افغانستان از صف سه کشور فاسد جهان است. دیده‌بان بین‌المللی شفافیت (Transparency International) در تازه‌ترین گزارش سالانۀ خود اعلام کرد که افغانستان برای نخستین‌بار از صف سه کشور فاسد جهان خارج شده است. بر بنیاد این گزارش، افغانستان از رتبۀ سومین کشور فاسد جهان به رتبۀ هشتم این رده‌بندی آمده است


طبق این گزارش، سومالیا هنوز فاسدترین کشور جهان و دنمارک، پاک‌ترین کشور دنیا اند. پس از سومالیا، سودان جنوبی، کوریای شمالی، سوریه، یمن، سودان شمالی و لیبی به ترتیب در رده‌های دوم، سوم، چهارم، پنجم، ششم و هفتم کشورهای فاسد جهان قرار دارند.
این رده‌بنده کشورهای زیلاند نو، فنلند، سویدن، سویتزرلند، ناروی و سنگاپور را پس از دنمارک پاک‌ترین کشورهای جهان خوانده است. ایالات متحده آمریکا، هند، پاکستان و ایران به ترتیب در این فهرست در ردۀ 18، 79، 116 و 131 قرار دارند.
شماری از آگاهان می‌گویند، با این که افغانستان فعالیت‌های خوبی در این سال داشته، اما می‌توانست بهتر از این در بخش بین‌الملل و روابط خارجی عمل کند.
جاوید غفور، آگاه امور سیاسی می‌گوید، بارها روابط افغانستان با پاکستان در این سال به تیره‌گی گرایید و این کشور حلقه را بر مهاجران افغانستان تنگ‌تر کرد و در آخرین مورد گذرگاه‌های مرزی تورخم و چمن را بست. به گفتۀ غفور، حکومت توانست در این سال به بهترین نحو میانجی بین مقام‌های متخاصم باشد و همچنان موفق شده قضیۀ جنجالی اتهام بدرفتاری جنسی جنرال دوستم را مدیریت کند.
یونس فکور، دیگر آگاه سیاسی به این باور است که بزرگ‌ترین موفقیت حکومت وحدت ملی جلوگیری از هم‌پاشیدن حکومت بود. فکور از گشایش مرکز عدلی و قضایی مبارزه با فساد و جلب توجه جهان به دست‌اندازی‌های پاکستان در امور داخلی افغانستان نیز به عنوان دیگر دستاوردهای مثبت حکومت یاد می‌کند. اما به باور این آگاه هم، حکومت می‌توانست بهتر از این عمل کند و دستاوردهای بیشتری داشته باشد.
 

 

جستجوی پيشرفته

خبرنامه

RSS

پیوندها

ارتباط با ما

دربارۀ ما

تلکس

نسخه موبايل