نشریه «دِ اینترنشنال نیوز» پاکستان روز دوشنبه در یک تحلیل اقتصادی نوشت که سیاستهای دولت پاکستان موجب شد، این کشور بازار اقتصادی افغانستان را به ایران و هند ببازد.
براساس این تحلیل، اگرچه دادههای دولت پاکستان بهطور مجازی از یک افزایش قابل توجه ۴۱٬۵۷ درصدی صادرات این کشور به افغانستان خبر میدهند، اما این صادرات در عمل در مقایسه با سالهای قبل کاهش شدید داشتهاست.
اگرچه حجم این صادرات در سالهای ۲۰۱۹–۲۰۱۸ به افغانستان ۱٬۴ میلیارد دالر اعلام شدهاست اما این رقم در مقایسه با صادرات ۲٬۶ میلیارد دالری سالهای ۲۰۱۱–۲۰۱۰ نشان از یک کاهش نزدیک دو برابری در صادرات به افغانستان خبر میدهد که عامل آن سیاستهای اقتصادی چند سال اخیر دولت پاکستان بودهاست.
این درحالی است که گزارشها از افزایش رشد قابل توجه در صادارت ایران و هند به افغانستان طی چند سال اخیر خبر میدهند، بیشتر بدان سبب که مرزهای میان دو کشور پاکستان و افغانستان مدتی است بسته شده و تنشهای دیپلماتیک میان دو کشور نیز بالا گرفتهاست.
گزارش اخیر مرکز اطلاعات تجارت بینالمللی سازمان ملل حاکی است که صادرات ایران به افغانستان طی یک سال اخیر ۲٬۸۸ میلیارد دالر بودهاست که فقط در هشت ماه اخیر این رقم دقیقاً دو میلیارد دالر بود.
جدیدترین گزارشهای تجاری از اداره گمرک ایران نشان میدهد که این رقم در مقایسه با صادرات پاکستان به افغانستان در سالهای ۲۰۱۱–۲۰۱۰، دقیقاً ۱٬۸۸ میلیارد دالر بودهاست.
این اطلاعات ثابت میکند که ایران امروزه ۲۲ درصد (یعنی ۲٬۵ میلیارد دالر) از سهم ۱۱٬۵ میلیارد دالری بازار مصرف افغانستان را از آن خود کردهاست در حالی که سهم ۲٬۶ میلیارد دالری پاکستان از این بازار به ۱٬۴ میلیارد دالر رسیدهاست.
این امر به منزله آن است که فعالیتهای تروریستی در منطقه مرزی پاکستان و افغانستان و تنشهای دیپلماتیک بین اسلامآباد و کابل موجب شدهاست دولت کابل به راحتی بتواند در سیاستهای وارداتی خود تجدید نظر کرده و بازار خود را بیشتر به ایران و نیز تا حدودی به هند واگذار کند و در این میان راه اندازی مشترک بندر استراتژیک چابهار ایران نیز کمک بزرگی به این موضوع کردهاست.
یک مقام ارشد وزارت بازرگانی پاکستان همچنین از افزایش حجم صادارت هند به افغانستان خبر داد و گفت که اگرچه صادرات هند به افغانستان در سال ۲۰۱۰، چیزی حدود ۱۱۵٬۶ میلیون دالر بود، اما این رقم طی سال جاری به یک میلیارد دالر رسیدهاست که نشان از یک افزایش ۶۵۵ درصدی دارد.
کابل و دهلی نو در عین حال متعهد شدند که این حجم را تا سال ۲۰۲۰ تا به ۲ میلیارد دالر نیز برسانند که عمده این تجارت نیز از طریق بندر چابهار در ایران و نیز دو پرواز مستقیم میان کابل به دهلی نو و بمبئی انجام میگیرد.
این مقام پاکستانی که خواسته نامش فاش نشود از خروج نیروهای سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) از افغانستان، افزایش بیاعتمادی میان کابل و اسلامآباد، تضعیف نظم و قانون در سیستم سیاسی و اقتصادی پاکستان، مسدود شدن پی در پی مرزهای دو کشور و انحراف افغانها به سوی ایرانیها به عنوان علتهای اصلی کاهش صادرات اسلامآباد به کابل نام برد.
این مقام مسئول در عین حال از افزایش ۴۱٬۵۷ درصدی صادرات افغانستان به پاکستان از ۱۹۹ میلیون دالر سال ۲۰۱۲–۲۰۱۱ به ۴۱۴ میلیون دالر خبر داد و گفت: «اگرچه هزینههای صادرات و واردات کالا از افغانستان به پاکستان بسیار کمتر از هزینههای آن به هند است، اما کابل تحت تأثیر تعاملی که با دهلی نو برقرار کرده سیاستهای ترجیحی اقتصادی خود را به سمت دهلی نو تغییر دادهاست.»
به موجب قرارداد مشترک ایران، هند و افغانستان، بندر چابهار که هماکنون درحال توسعه است به مسیر اصلی ترانزیت کالا به افغانستان تبدیل میشود.