فسادهای بزرگ اقتصادی در بنادر و گمرگات مهم کشور همیشه یکی از موارد جنجالی و بحث برانگیز بوده است. به دلیل اهمیت اقتصادی و ورود و خروج روزانه صدها تریلر حامل کالا از این بنادرحجم
سوال اساسی این است که باگذشت 20سال از روی کار آمدن نظام جدید در افغانستان چرا برای مبارزه و ریشه کن شدن فساد در گمرگات اقدامات جدی صورت نگرفته است؟
فساد را در گمرکات بالا برده است.
علاوه بر فسادهای کلان مالی نابسامانی و ندانم کاری بر مشکلات کامیون داران و رانندگان افزوده است. ندانم کاری در گمرگات باعث میشود که برخی کامیونها بیش از ده روز در گمرگات بلاتکلیف متوقف بماند که این مسأله هم موجب نا رضایتی و اعتراض کامیون داران و رانندگان شده و هم موجب ازدحام زیاد کامیونها در گمرگات میشود که خود باعث بروز مشکلات دیگر میگردد.
تازه ترین مورد نتیجه ندانم کاری گمرگات، آتش سوزی مهیب و زیانبار گمرگ اسلام قلعه در مرز جمهوری اسلامی ایران بود که باعث نابودی بیش از 500 کامیون و صدها میلیون خسارت مالی برای تاجران و رانندگان گردیده و گمرگ اسلام قلعه نیز به تلی از خاکستر تبدیل گردید.
خبرها از بندر حیرتان در مرز ازبکستان نیز حکایت از روند مشابه دارد که گفته میشود حدود 3000 کامیون در این بندر
یکی از عواقب ناگوار فساد در گمرگات ورشکستگی کارخانههای نوپا و صنایع داخلی می باشد زیرا وقتی کارمندان گمرک اگر با اخذ رشوه مانع ورود برخی کالاهای خارجی که در کارخانههای داخلی تولید میشود نشوند کارخانههای داخلی قادر به رقابت با کالاهای وارداتی نخواهد بود و در نتیجه قدرت تولید را از دست داده و از تداوم کار و تولید باز میماند. ورشکستگی کارخانههای داخلی موجی از بیکاری را نیز رقم می زند.
متوقف و بلاتکلیف است که صدای اعترض تاجران و رانندگان را بلند کرده است.
یکی دیگر از مشکلات رانندگان و کامیون داران افغانستان باج گیری از آنها در مسیر شاهراهای افغانستان است که بارها موجب اعتصاب و اعتراض رانندگان شده است و هربار دولت با وعدههای توخالی رانندگان را به دست کشیدن از اعتصابات شان راضی نموده اند اما بازهم راه حل اساسی پیدا نشده و اقدام عملی برای حل این مشکلات صورت نگرفته است.
معطل ماندن طولانی مدت در گمرگات و باج گیری در مسیر شاهراهها بازهم موجب اعتراض کامیون داران و رانندگان گردیده است و صدها راننده در اعتراض به ندانم کاری گمرکات و باج گیری در شاهراهها دست به اعتصاب زده اند و شاهراه بلخ-کابل و قندهار-کابل را مسدود کرده اند و به وسایل نقلیه اجازه تردد نمی دهند.
نهاد مستقل مشترک نظارت وارزیابی مبارزه با فساد اداری افغانستان اعلام کرده بود که بر اساس بررسیها، سالانه درحدود دو برابر عواید داخلی در بخش های جمع آوری عواید کشور به ویژه در گمرکها حیف و میل میشود. ازسوی هم، نهاد مستقل مشترک نظارت وارزیابی مبارزه با فساد اداری گفته است که دو برابر این رقم، یعنی نزدیک به سه میلیارد دالر، حیف و میل میشود.
سوال اساسی این است که باگذشت 20سال از روی کار آمدن نظام جدید در افغانستان چرا برای مبارزه و ریشه کن شدن فساد در گمرگات اقدامات جدی صورت نگرفته است؟
فساد در گمرکات پیامدهای ناگواری برای مردم افغانستان به بار آورده است که به برخی موارد آن اشاره میکنیم.
حیف و میل شدن دارایی کشور
فساد در گمرکات باعث میشود که بخشی بزرگی از عواید گمرکات کشور حیف و میل شود و به جیب مفسدان ریخته شده و به خارج از کشور انتقال یابد که این مسأله خسارت زیادی را بر مردم افغانستان وارد میکند.
ورشکستگی کارخانهها و صنایع داخلی
یکی از عواقب ناگوار فساد در گمرگات ورشکستگی کارخانههای نوپا و صنایع داخلی می باشد زیرا وقتی کارمندان گمرک اگر با اخذ رشوه مانع ورود برخی کالاهای خارجی که در کارخانههای داخلی تولید
یکی دیگر از پیامدهای ناگوار نا بسامانی در گمرکات، وقوع حوادث غیر مترقبه همچون آتش سوزی اخیر در گمرگ اسلام قلعه است. اگر کامیونها بویژه کامیونهای حامل مواد نفتی و گازی هر روز به موقع رسیدگی شده و با اخذ مالیات از گمرک ترخیص شوند تراکم و تجمع صورت نمیگیرد و در نتیجه از وقوع حوادث غیر مترقبه پیش گیری میشود.
میشود نشوند کارخانههای داخلی قادر به رقابت با کالاهای وارداتی نخواهد بود و در نتیجه قدرت تولید را از دست داده و از تداوم کار و تولید باز میماند. ورشکستگی کارخانههای داخلی موجی از بیکاری را نیز رقم می زند.
تلف شدن اموال تاجران
نا بسامانی و ندانم کاری در گمرکات سبب معطل ماندن طولانی مدت کامیونها در گمرگات و در نتیجه فاسد شدن برخی کالاهای وارداتی مثل گوشت، میوه، سبزیجات و... میشوند که این مسأله خسارت زیادی را برای تاجران کشور درپی دارد.
گران شدن کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم
یکی دیگر از عواقب فساد ونابسامانی در گمرگات، متوقف ماندن کامیونها در گمرگات و فاسد شدن کالاهای حامل آنها موجب کمبود برخی اقلام مورد نیاز مردم در داخل شهرهای کشور و گرانی آنها میشود و فشار بر مردم کم درآمد را افزایش میدهد.
اتفاق افتادن حوادث غیر متقربه
یکی دیگر از پیامدهای ناگوار نا بسامانی در گمرکات، وقوع حوادث غیر مترقبه همچون آتش سوزی اخیر در گمرگ اسلام قلعه است. اگر کامیونها بویژه کامیونهای حامل مواد نفتی و گازی هر روز به موقع رسیدگی شده و با اخذ مالیات از گمرک ترخیص شوند تراکم و تجمع صورت نمیگیرد و در نتیجه از وقوع حوادث غیر مترقبه پیش گیری میشود.
جای تعجب و تأسف است که با وجود سابقه چنین حوادثی در گمرکات کشور مثل گمرک اسپین بولدک چرا از آن درس گرفته نشد و اقدامات پیش گیرانه برای جلوگیری از چنین حوادثی اتخاذ نگردیده و این روند ادامه دارد و هزاران کامیون در گمرکات کشور متوقف است. همچنین جلو باج گیری از رانندگان در مسیر شاهراهها را نگرفته است و این روند با وجود اعتراض مکرر رانندگان ادامه دارد.