مهار آبها گامی بلند در جهت توسعه کشاورزی و تأمین انرژی

شهروندان افغانستان اکثرا به دلیل دسترسی نداشتن به آب آشامیدنی لوله کشی در شهرهای کشور با مشکلات زیادی مواجه‌اند و بیشتر شهر نشینان آب مصرفی خویش را از چاه‌های عمیق داخل خانه‌ها تهیه می‌کنند که با توجه به ازیاد نفوس و تراکم جمعیت در شهرها بویژه کابل و کم شدن آب‌های زیر سطحی در آینده نزدیک با بحران کمبود آب روبرو خواهند شد. همچنین دولت افغانستان سالانه صدها ملیون دلار صرف واردات گندم، آرد، برنج و دیگر محصولات کشاورزی از کشورهای پاکستان، هند و قزاقستان می‌کند و مایحتاج غذایی مردم از این کشورها تأمین می‌گردد و کشور افغانستان برای تأمین نان و برنج مردم شدیدا به پاکستان وابسته است این در حالی است که افغانستان با داشتن منابع آبی فراوان، رودخانه‌های پرآب، خاک مرغوب و زمین حاصل خیز در صورت برنامه ریزی خوب و مدون می‌تواند به صادر کنندۀ میوه و مواد کشاورزی تبدیل شود. در این یاد داشت به منابع آبی افغانستان و ضرورت استفاده بهینه از این آب‌ها اشاره خواهیم داشت.
رود آمو 
این رودخانه از فلات پامیر سرچشمه گرفته و به دریاچه آرال می‌ریزد. طول این رودخانه ۲۵۴۰ کیلومتر است که 1126 کیلومتر آن مرز مشترک افغانستان و جمهوری‌های تاجیکستان، ازبکستان وترکمنستان را تشکیل می‌دهد. آب‌ رودخانه‌های کوکچه و قندوز به این رود می‌پیوندند.
در ماه ثور براثر آب شدن برفها، آب این رودخانه زیادمی‌شود و برخی از قسمت‌های آن قابلیت کشتی‌رانی دارد و تجارت و رفت و آمد از شیرخان بندر در ولایت قندوز افغانستان به تاجیکستان و برعکس با کشتی صورت می‌گیرد. در سواحل این رودخانه، شیرخان‌بندر و بندر حیرتان قرار دارد که کالاهای صادراتی یا وارداتی افغانستان با کشورهای آسیای میانه از این بنادر مبادله می‌شود. رود آمو دارای آبشارهای متعددی است که برای تولید نیروی برق آبی نیز قابل استفاده‌است.
مع الاسف با وجود این رود خانۀ بزرگ و پرآب در مرز شمالی افغانستان شهرهای شمال کشور مثل: تخار، قندوز، سمنگان، مزار شریف، شبرغان، سرپل و... آب لوله کشی ندارند و با کمبود آب مواجه اند. مردم منطقه رباطک در ولایت سمنگان آب مورد نیاز خود را از دور دست ها با الاغ حمل کرده و می‌آورند و دشت‌های وسیع در این ولایات به دلیل نداشتن آب برای کشاورزی تشنه و بدون کشت مانده است.
هریرود:
این رودخانه از ارتفاعات لعل وسرجنگل در ولایت غور سرچشمه گرفته و از بهم پیوستن دو رود، درنزدیکی قریۀ «شینیه دولت یار» به وجود می‌آید و پس از گذشتن از چخچران مرکز ولایت غور وارد ولایت هرات می‌شود. رود «تگاوایشان» در غرب هرات از جملۀ بزرگترین رودهایی است که به هریرود می‌پیوندد.
هریرود ۱۱۲۴ کیلومتر طول داشته و ۵۶۰ کیلومتر آن در داخل افغانستان جاری است. ۶۰ کیلومتر ازطول این رودخانه، مرز مشترک بین افغانستان و جمهوری اسلامی ایران راتشکیل می‌دهد و سرانجام درشنزارهای جمهوری ترکمنستان (قره قوم) فرو می‌رود. خوش بختانه با احداث سد سلما بر روی این رود و بهره برداری از آن، هم مناطق وسیع زیر کشت رفته و هم آب آشامیدنی و کشاورزی ولایات غور، هرات و بادغیس تا حددوی تأمین می‌گردد و بخشی از برق مورد نیاز این والایات را فراهم می‌نماید.
هیرمند:
هیرمند یکی از رودهای مهم، بزرگ و پرآب افغانستان است که با شعبه‌های خود، نواحی وسیعی ازجنوب غربی کشور را آبیاری می‌نماید. این رود از ارتفاعات ولایات میدان وردک، بامیان و دایکندی سرچشمه می‌گیرد
رود هیرمند با ۱۴۰۰ کیلومتر طول، بزرگترین رودخانه داخلی افغانستان می‌باشد که نقش مهمی در آبادانی و سرسبزی قسمت وسیعی از کشور ما دارد. رود ارغنداب، از جملۀ بزگترین رودخانه‌هایی است که به این رود می‌پیوندد.
روی رودخانه هیرمند و شعبه‌های آن سدهایی احداث گردیده است. سدکجکی در ولایت هلمند و سد کمال خان در ولایت نیمروز از جمله آنهاست. متأسفانه در سالهای اخیر به دلیل خشکسالی، بخیل شدن آسمان و کم شدن بارش و برف، مردم ساکن در مسیر این رود خانه را با مشکل روبرو کرده است. به همین دلیل دولت افغانستان باید  با برنامه ریزی صحیح، جامع و آینده نگر به نگرانی مردم این مناطق پایان دهد.
رود کابل:
این رود خانه از بهم پیوستن آب دره سنگلاخ و دره سرچشمه بوجود می‌آید که از ارتفاعات کوتل اونَی کوه پغمان سرچشمه می‌گیرد. 
این رود پس از گذشتن از شهر کابل، قسمتهای وسیعی از شرق آفغانستان را آبیاری می‌کند. و دارای شعبات زیادی است که می‌توان از رودخانه های لوگر، سرخرود، و کنر نام برد. برای استفاده بهتر از آب این رودخانه برای زراعت و تولید برق، سدهایی روی این رود احداث شده است که می‌توانیم از بندهای سروبی، نغلو و ماهیپر نام ببریم که بد بختانه در جنگها آسیب فراوان دیده است و در صورت بازسازی کامل و استفاده بهینه از آن مشکل کمبود آب و برق را برطرف خواهد کرد.
امضای موافقت نامه میان افغانستان و هند برای احداث سد شاتوت بر روی رود خانۀ کابل و تأمین آب آشامیدنی شهروندان پایتخت یک گام نیک و بلند برای مهار آب و رود خانه‌های سرگردان افغانستان است
رودخانه کابل و شعبه‌های بزرگ و کوچک آن، تنها رود افغانستان است که پس از پیوستن به رود سند در پاکستان به اقیانوس هند می ریزد. 
علاوه بر اینها صدها رودخانه بزرگ و کوچک دیگر در ولایات مختلف کشور وجود دارد که با خطر خشکی مواجه است و باید برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت برای احداث سد روی دست گرفته شده و استفاده بهینه از این آب‌ها صورت گیرد تا در آینده با بحران کم آبی مواجه نشویم و هم از لحاظ تولید محصولات کشاورزی و مواد غذایی به خود کفایی برسیم و وابستگی غذایی خود به کشورهای دیگر بویژه پاکستان را کاهش داده و از بین ببریم.

 

جستجوی پيشرفته

خبرنامه

RSS

پیوندها

ارتباط با ما

دربارۀ ما

تلکس

نسخه موبايل