برگزاری انتخابات در افغانستان در چندین دوره خالی از تقلب نبوده و نهادهای انتخاباتی نیز به هر دلیلی نتوانستهاند استقلالیت و صداقت کاملشان را در این پروسه ملی حفظ کنند. به همین دلیل باورهای عمومی نسبت به انتخابات خوشبین نیست.
انتخابات ریاست جمهوری قبلی اما درشتترین نمونهای از تقلب انتخاباتی بود که در پایان پروسه، حتی میزان رای دو نامزد پیشتاز هم نامعلوم بود. آن انتخابات که در داخل و خارج کشور واکنشهای زیادی در پی داشت، سرانجام ماجرا با پادرمیانی جان کری، وزیر خارجه پیشین امریکا پایان یافت و زمینه تشکیل یک حکومت توافقی( حکومت وحدت ملی) شکل گرفت.
انتخابات ریاست جمهوری پیشین، نمونه و آزمون مهمی بود که اگر با دید عبرتآمیز به آن دیده شود، می تواند ما را یک قدم پیش به سوی برگزاری انتخابات شفاف سوق دهد. اما برخلاف آن، نشانههای تقلب و مهندسی انتخابات در انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالی که قرار است در ۲۸ میزان سال جاری برگزار شود، از هماکنون به چشم میخورد؛ گویا بازهم سرنوشت تلخی پروسه انتخابات را تهدید میکند.
پیشتر داکتر عبدالله عبدالله، رییس اجرائیه حکومت وحدت ملی، ضمن تاکید بر استقلالیت کمیسیون مستقل انتخابات، از هرنوع مداخله در انتخابات پیشرو هشدار داده بود. آقای عبدالله با انتقاد از روند آمادهگی در برگزار انتخابات پارلمانی و شوراهای ولسوالی گفته بود که هیچکس حق ندارد کمیسیون مستقل انتخابات را تهدید کند.
گفتههای آقای عبدالله بیانگر این واقعیت است که تلاشهای سیستماتیک در بدنهی حکومت به منظور تقلب انتخاباتی جریان دارد. تا جایی که گفته میشود کمیشنران کمیسیون مستقل انتخابات، پیش از انتصاب شان به عنوان کمیشنر، استعفانامههای بدون تاریخ به ریاست جمهوری سپردهاند.
به نظر میرسد انتخابات آینده با چند تهدید عمده روبرو است:
- مداخله شماری از افراد و منابع حکومتی که وابستهگی سیاسی و اداری به شخص رییسجمهور دارند؛ چهاینکه از قبل نیز گزارشهایی از مداخله مستقیم و غیرمستقیم حکومت در امور انتخاباتی وجود داشت و در دو-سه دوره قبلی، تیم حاکم تلاش داشته که بالای کار کمیسیون انتخابات و نتیجهی کار آن، نفوذ و تسلط داشته باشند.
- تلاش شماری از احزاب سیاسی که در کمیسیون انتخابات و سایر نهادهای انتخاباتی نفوذ دارند. این یک واقعیت است که هماکنون رقابت شدید و گهگاهی منفی میان برخی احزاب سیاسی افغانستان در این فصل سال وجود دارد و طبیعیست که آنها در فرصتهای انتخاباتی بیشتر در صدد تقلب میشوند.
- عدم توانایی، کاردانی و شفافیت در کمیسیون انتخابات که هستهی اصلی یک انتخابات شفاف و عادلانه را تشکیل میدهد. در گذشته دیدیم که بسیاری از تقلبهای سازمانیافته و گسترده از درون خود کمیسیون صورت میگرفت و کمیشنران به گونههای مختلف در آن دست داشتند و تطمیع میشدند. از همینرو، باورمندی مردم به کمیسیون انتخابات ضعیف شده و خیلیها نتیجهی انتخابات را از قبل «معلومشده» میخوانند.
با اینهمه، انتخابات پیشرو یک آزمون مهم برای جلب اعتماد مردم به «انتخابات» نیز هست. مردم اگر ببینند که شفافیت و عدالت در انتخابات پیشرو حاکم است، اعتماد از دسترفتهی شان را بازمییابند، اما اگر اینبار هم تقلب، حقتلفی و بیعدالتی سرنوشت انتخابات را در بربگیرد، اعتماد و اشتراک مردم در روند انتخابات بیشتر از پیش کاهش خواهد یافت و ضربهی بزرگی بر پیکرهی دموکراسی نوپا وارد میشود!
سیدمحمدضیاموسوی/پیام آفتاب