گزیده ای از اخبار
گزیده ای از اخبار
گزیده ای از اخبار
گزیده ای از اخبار
زیربخش ها
گزیده ای از اخبار
گزیده ای از اخبار
قراردادهای نظامی افغانستان
پیمان‌های نظامی دولت‌های افغانستان بعد از استقلال این کشور در سال ۱۹۱۹ عیسوی بیشتر قابل بررسی و ماندگار است، چرا که این قراردادها در جهت گیری‌های سیاسی و اقتصادی افغانستان و نفوذ خارجی در این کشور نقش مهمی داشته‌اند.
تاریخ انتشار : پنجشنبه ۱۳ سرطان ۱۳۸۷ ساعت ۱۷:۲۶
۱. قرار داد نظامی با ترکیه
در سال ۱۹۲۰ عیسوی در زمان امان‌الله خان میان افغانستان و ترکیه پیمانی در مسکو به امضا رسید که موجب آن‌ها ترک‌ها مسوولیت تنظیم و سازماندهی ارتش افغانستان را به عهده گرفتند و عده‌ای از افسران و متخصصان نظامی ترک وارد افغانستان شدند و نیز دانشجویان افغانی در سال ۱۹۲۳ به ترکیه فرستاده شدند.
۲. قرارداد نظامی با آلمان
در سال ۱۹۲۰ دولت امان‌الله خان پیمانی با آلمان امضاء کرد که براساس آن آلمانی‌ها باید کارخانه اسلحه سازی و متخصصین نظامی به افغانستان می‌فرستادند. در همین راستا کارخانه مهمات سازی آلمانی به نام «کرپ کمپانی» در کابل آغاز به کار کرد و همچنین عده‌ای از دانشجویان افغانی جهت فراگیری فنون نظامی به آلمان فرستاده شدند.
۳. قرارداد نظامی با شوروی
قرارداد نظامی میان افغانستان و شوروی توسط دولت امان‌الله خان به تاریخ ۲۸ فبروری (= فوریه) ۱۹۲۱ در مسکو امضا شد. این قرارداد بنا به درخواست افغانستان در ماه مه سال ۱۹۲۰ که از دولت شوروی تقاضای همکاری نظامی و اقتصادی را نموده بود بسته شد. بر اساس این قرارداد نیروی هوایی افغانستان با سرپرستی روسها تشکیل شد و روسها یازده هواپیما با خلبانان و متخصصین آن به افغانستان فرستادند. علاوه بر آن سه هواپیمای آلمانی و دو هواپیمای انگلیسی نیز در نیروی هوایی افغانستان فعال بودند. به موجب قرارداد مذکور ۲۵ دانشجوی افغانی جهت تحصیل در رشته خلبانی و چندین نفر دیگر در سایر فنون نظامی به شوروی فرستاده شدند. این قرارداد مهمترین قرارداد نظامی افغانستان و شوروی و نقطه عطفی در ارتش افغانستان جهت تحت سلطه قرار گرفتن روسها به شمار می‌رود.
۴. قرارداد نظامی با فرانسه
درسال ۱۹۲۳ قرارداد خرید اسلحه میان محمود طرزی سفیر افغانستان در فرانسه با مقامات فرانسوی امضا شد که به موجب آن یک کشتی حامل اسلحه فرانسوی به افغانستان فرستاده شد. دانشجویان افغانی نیز جهت تحصیل به فرانسه اعزام شدند.
۵. قرارداد همکاری نظامی با بریتانیا
به موجب این قرارداد در سال ۱۹۳۱ محمد نادر شاه پادشاه وقت افغانستان توانست ده هزار میل تفنگ با پنج میلیون فشنگ و حدود یکصد و هفتاد هزار پوند به عنوان کمک از انگلیس به دست آورد.
۶. قرارداد نظامی با شوروی در زمان ظاهر شاه
در طی سال‌های ۱۹۵۳ الی ۱۹۵۵ دولت افغانستان به دلیل اختلافات مرزی با پاکستان و نیز مسئله «پشتونستان» که منجر به درگیری‌های مختصر مرزی میان دو کشور هم گردید، از دولت آمریکا چندین بار درخواست کمک نظامی نمود، اما دولت آمریکا ظاهراً به دلیل عدم پیوستن افغانستان به «پیمان بغداد» از کمک به افغانستان امتناع ورزید.
سرانجام در سال ۱۹۵۵ در زمان نخست وزیری محمد داود خان، لویه جرگه‌ای تشکیل شد که در آن داود خان به دست آوردن کمک نظامی از شوروی را به تصویب نمایندگان این جرگه فرمایشی رسانید. در همین سال خروشچف و بولگانین رهبران وقت شوروی وارد کابل شدند و ضمن اعلام حمایت شوروی از موضع افغانستان در قبال مسئله پشتونستان وعده همکاری نظامی و اقتصادی به دولت افغانستان دادند. بعد از این سفر شوروی مبلغ ۲۵ میلیون دالر قرضه در اختیار افغانستان قرار داد که صرف خرید اسلحه از شوروی و کشورهای بلوک شرق گردید.
در ۲۴ اپریل ۱۹۵۶ پیمان همکاری نظامی میان افغانستان و شوروی در مسکو به امضاء رسید و در اگوست همان سال تانک‌های «تی۳۴»، جنگنده‌های میگ ۱۷، هلی کوپتر و سلاح‌های سبک از شوروی و سایر کشورهای کمونیستی از جمله چکسلواکی و آلمان شرقی خریداری گردید. همچنان به موجب پیمان ۱۹۵۶ روسها عهده دار ساختن چند میدان هوایی از جمله میدان هوایی (= فرودگاه) بگرام شدند و نیز عده زیادی از دانشجویان نظامی افغانستان به شوروی اعزام گردیدند.
در سال ۱۹۵۹ یک هیئت روسی به ریاست «ژنرال سولوفسکی» وارد کابل شد و سازمان ارتش افغانستان را که تا آن زمان براساس الگوی ترکی سازماندهی شده بود به شیوه روسی سازماندهی کرد و بدین ترتیب اساس وابستگی کامل ارتش افغانستان به شوروی بنیانگذاری شد.
گرچه در زمان ظاهر شاه و هم در زمان جمهوریت محمد داود خان عده‌ای از دانشجویان نظامی افغانی به کشورهای آمریکا، مصر و هند نیز فرستاده می‌شدند اما نبض ارتش افغانستان کاملاً در دست شوروی قرار داشت. ارتشی که در راستای اهداف روسها ظاهر شاه را خلع کرد و نیز کودتای هفتم ثور سال ۱۳۵۷را انجام داد.
۷. قرارداد پنج دسامبر ۱۹۷۸
روسها بعد از کودتای هفت ثور در افغانستان و روی کار آمدن کمونیست‌ها پیشبینی می‌کردند که ممکن است به زودی رژیم کمونیستی کابل که با مخالفت ملت مسلمان افغانستان روبرو بود سقوط کند؛ بنابراین، در پی آن شدند که زمینه تجاوزشان را به افغانستان فراهم سازند و با این هدف در تاریخ چهارم دسامبر سال ۱۹۷۸ تره کی، حفیظ الله امین و سایر اعضای کادر رهبری و مقامات عالی حزب کمونیست خلق را به مسکو فرا خواندند و در پنجم دسامبر قراردادی را توسط آن‌ها به امضا رسانیدند که به موجب ماده چهارم آن می‌توانستند در افغانستان دخالت نظامی کنند. در این ماده آمده بود که طرفین با موافقت مشترک اقدامات لازم را به منظور تأمین امنیت، استقلال و تمامیت ارضی هر دو کشور اتخاذ خواهند نمود.
به هر حال، در یک جمع‌بندی کلی به این نتیجه می‌رسیم که ارتش افغانستان در زمان امان‌الله خان بر اساس الگوی ترکی سازماندهی شده بود که آلمانی‌ها هم در آن نقش داشتند. مهمترین قراردادی که برای نخستین بار تحولی در ارتش به وجود آورد قرارداد ۱۹۲۱ با شوروی بود که به موجب آن متخصصین و سلاح‌های شوروی وارد افغانستان شد. در زمان سلطنت ظاهر شاه و نخست وزیری محمد داود خان بر اساس قرارداد سال ۱۹۵۶ ارتش افغانستان کاملاً وابسته به شوروی شد و زمینه کودتای هفت ثور توسط کمونیست‌ها را فراهم ساخت.
قابل ذکر است که بعد از سقوط طالبان و لشکرکشی آمریکا و پیمان ناتو به افغانستان، ارتش افغانستان بر اساس الگوی غربی بخصوص ایالات متحده آمریکا در حال سازماندهی است، اما سلاح‌های آن هنوز روسی می‌باشند.
-مصباح زاده
